Johannes Samuel Friedrich von Boehmer

Meditationes in Constitutionem Criminalem Carolinam, Halle and Magdeburg, 1770.
German Title: Criminal Code of Emperor Charles V and the Holy Roman Empire.

[This commentary on interpretation of Article 116 of the Lex Carolina is mostly Latin, and there has been no translation of it that I know of. If any classics scholars reading this site would like to undertake one, I would be very grateful! The few bits of German therein have been translated into English by me.]
 
 

Article CXVI.
Punishment of the unchastity that is committed against Nature.

Item, if a Human Being with an animal, a man with a man, or a woman with a woman commit unchastity, they shall have thereby forfeited their life, and, in accordance with the common custom, they shall be sent from life unto death by fire.

§. I. [Notio sodomiae = Notion of sodomy]

Sequuntur crimina carnis, quorum vix foedius esse potest, sodomia, quae consistit in concubitu contra ordinem naturae scienter suscepto. Nefandam libidinem vocat Imperator §. 5. J. de publ. iud. aliis audit monstrosa venus, quae virum vel foeminam mentitur, vid. MATHAEI Lib. XLVIII. Tit. III. Cap. VI. N. VIII. et Leysero est actus, quo libido alia, quam natura monstrat via, expletur. Sed vereor, vt iusto latiores sint notiones et omnem inordinatam lasciuiam, manustuprationem, fricationem, titillationem pudendorum, comprehendat, de quibus non cogitasse Imperatorem argumento est, ignis supplicium, quod his casibus iusto durius, vt omnes fatentur. Vnde malui concubitum generis loco requirere, quem etiam desiderat CARPZ. Q. LXXVI. N. XI. Quumque sine eo reliqua crimina carnis intelligi nequeant, non video, quare in praesenti aliud seruandum sit. Equidem sunt, qui sodomiam in sensu latissimo describunt, omnesque actus lasciuos, licet a coitu alienos, non modo ad eam referunt, verum capitale supplicium ad hos extendunt. Neque ignoro, incolas Sodomae, qui crimini nomen dederunt, non solo congressu bestiali se contaminasse, sed maculosum nefas variis modis exercuisse, quo redit doctrina Cl. MEISTERI, qui sodomiam vel cum concubitu, vel sine eo committi posse, docet. Vix tamen est, vt, Imperatorem, ex cuius mente flagitium eastimandum, omne omnino lasciuiae complementum comprehendisse credam; vt potius in summo luxuriae gradu, qui specie nefandi coitus absoluitur, eum substitisse, ex speciebus enarratis persuasus sim.

§. II. [Quot modis committatur? = In what ways is it committed?]

Natura ad coitum non modo vtrumque sexum requirit, verum etiam modum, quo ille consummatur, omnia animalia docuit. Qua in re, si quis aberrat, si sexus perdit locum, vel venus in aliam formam mutatur, actus est inordinatus, praeternaturalis, et plus quam bestialis. Vnde satis neruose, et sodomiae apprime conueniens, est descriptio l. 31. C. de adult. quae licet ad paideratheían pertineat, ea tamen continet, quae eius generis, aliis lasciuis congressibus propria sunt. Illud prosus non refert, vtrum specie coniugii, an stupri a coniugibus, vel solutis perficiatur. Nam hoc crimen aeque committitur, cum vir nubit, vt sunt verba c. l. quibus viros non tam vultum, et habitum, vt RAEVARDO L. IV. varior. Cap. XX. visum, quam vsum et naturam in muliebrem tolerantiam olim conuertisse, et matrimonium simulasse, narrat Imperator. Nubendi voce saltim in cit. l. non solennes nuptiae denotantur, verum execrandum scelus, figuram nuptiarum prae se ferens. Tres species articulus [praefons?] continet, sed accuratius dicitur, sodomiam vel cum brutis, vel aliis hominibus committi. Prior consummatur congressu cum cuiuscunque generis animalibus, siue quis bestiam constuprauerit, siue mulier a bestia se carnaliter cognosci passa sit, cuiusmodi exemplum foeminae cum cane conhabitantis dabit PAPON. L. XXII. T. VII. Arrest. 1. eique aequipollere dicitur coitus cum diabolo. Posterior, I) si mas cum mare concumbit, quod stuprum in puerum vocant Romani. II) Si foemina cum foemina coit. Frustra agunt, qui verba: Woman with Woman de coitu cum androgyno, cui praeter muliebria, virile membrum est, accipiunt, etsi in Hispania eum flammis ultricibus puniri, testis est CASP. a REYES. in camp. Elys. l. 10. de stat. hom. N. XVI. eiusmodi venerem non esse monstrosam, quia androgyno est naturalis, nec in aliam formam mutatur, quam, quae naturae eius respondet. Multo minus sola fricatio mulierum inter se, huc pertinet, quae tantum obscoenam impuritatem sapit. Nihil ergo superest, quam vt formam concubitus, per arma artificialia suscepti, cui demum appellatio monstrosae veneris respondet, huc trahamus, ceu docui ad CARPZ. Qu. LXXVI. Obs. II. conf. §. IV. ad h. a. Idem quoque III) dicendum de his qui peruersam venerem in vas non debitum exercent, ore, mammis, natibus abutendo, THEOD. colleg. crim. C. VI. aph. V. N. XXVI. Vol. IV. Consil. Tubing. XXIV. XXVIII, si vel maxime inter coniuges hoc contigerit, quum matrimonii vinculum monstroso huic congressui spurcitiem detrahere nequeat. Par ratio IV) eorum, qui cum cadauere mortuo genitalia miscent, FELTM. de cad. insp. C. XXXIII. quod flagitium in Aegyptiis reprobat HEROD. L. II. vel V) genitalibus in figura, vel statua abutuntur, CORTIADA T. II. dec. LXXXIX. No. LXXXVIII. Sunt quoque VI) qui stuprum puellae immaturae illatum hoc nomine comprehendunt STEPHANI h. FELDEN. de delict. sodom. §. VII., sed hoc magis ad art. CXIX. pertinere, postea docebo.

§. III. [Seminis immissionem non requirit. = It does not require the implantation of semen.]

Quum hoc nefas crimen carnis sit, quaeri solet, quae sit ratio illud consummandi, vt constet, quosque conatus ab effectu discrepet. Pendet hoc a quaestione praeiudiciali, vtrum seminis immissio ad consummandum necessaria sit? Disputant hanc in rem pro et contra. Quae mea sit sententia, late exposui ad CARPZ. Qu. cit. Obs. VIII. Saltim hucusque nulla ratio concludense mihi innotuit, eam requirendi, et quae pro ea in adulterio allegari solet, in definienda sodomia ineptissima est. Fatetur hoc DAMHOVDER c.l. et rationem eius a regula vulgari repetit, quod in grauioribus conatus pro effectu habeatur. Ita vero reapse congressum sodomiticum, cui deest immissio seminis, pro conatu habet, quod tamen in quaestione est. Nam qui membrum in membro habet, et de agitatione et concussione alterius conuictus est, non concumbere conatur, sed reapse concumbit, legemque naturae in congressu posthabuisse, recte arguitur. Praeterea regula antecedens non omnimodo, sed tunc tantum vera, si reu, quantum in ipso fuit, delictum consummauit, in vera autem consummatione defecit. In sodomia vero amplius quid, quam immissionem membri requiri, hactenus probatum non est. Quid ergo, si immittere voluit semen, sed impeditus fato non potuit? sine dubio de conatu tenetur, si ex antecedente principio iudicandum. Quanto rectius ENGAV. l. §. CCLXI. et MEISTERUS h. C. XLVI. §. II. errorem communem agnoscunt, et requisitam immissionem seminis soli receptioni, quae ICtos turbare solet, tribuunt.

§. IV. [Disciplina Romanorum. Vtrum lege Iulia comprehendatur? = Roman teaching. Which of the two is encompassed by the Lex Julia?]

In Latio ex his monstris famosum est, stuprum in puerum, de quo conuictus, sestertium decem millia ex lege scatinia a belli punici IIdi temporibus exsoluere tenebatur, teste CICERONE III. philipp. C. VI. QUINCT. L. IV. Inst. orat. C. II. L. VII. C. IV. Cuius legis meminerunt SVETON. in Domitian. C. VIII. TERTULL. de monog. C. XII. JUVENALIS sat. II. Capite non coërcebatur flagitium, quem rigorem male legi scatiniae tribuit AUGUSTIN. de LL. vet. p. 133. et PAUL. VOET. ad §. 4. I. de publ. iud. N. IX. CLASEN. ad h. a. Sed effrenata Romanorum licentia vinculum laxauit, quo nomine Romanos perstringit Apostolus PAULUS in ep. ad Rom. 1.27. Quid? quod audacia eousque processerit, vt, conniuentibus iudicibus, viri palam in foeminas nuberent, cuiusmodi nefandum matrimonium refert. SVETON. Neron. C. XXVIII. Adhuc sub ALEXANDRO SEVERO neminem scatiniam metuisse, testis est TERTULL. cit. l. Non obstante, quod is seuerior fuerit aduersos Cinaedos, PAUL. recept. sentent. II. 26. cuius verba habes in l. 1. de extraord. crim. Adhuc sub CONSTANTINOM. vsitatis flagitiis potentum hoc annumerat LACTANTIVS L. V. G. IX. Et quamuis CONSTANTIVS et CONSTANS illud poenae capitali subiecerint, quam VALENTIN. cum THEODOSIO ad viuicomburium extenderunt A. CCCXC., nihilo secius vetus consuetudo seruata adeo, vt, teste SALVIANO L. VII. de Gub. Dei, in medio reipublicae sinu execrandissimum nefas palam admissum fuerit. Tandem IVSTINANVS, natura abscissa, id coercuisse, testes sunt CEDRENVS, ZONARAS, EVAGRIVS, PROCOP. Anecdot. edit. Eichel. N. CLIV., quorum testimonia collegit FABER l. III semestr. C. XX. Imo exstat Nouella LXXVII. et CXLI. quae ciues magnopere a tanto flagitio dehortantur, et transgressoribus acerbiora supplicia minantur. Inde vero patet, legem Iuliam illud non comprehendisse, vt perperam Tribonianus §. 4. I. de publ. iud. scribit, quod iam suboluit GOEDDEO ad l. 101. de V. S. N. VII, et CHRISTIO Histor. leg. Scatin. §. XIII. Qua ratione enim SVETONIVS, TERTVLLIANVS et IVVENAL IS ad 1. scatiniam prouocare potuissent, et non potius ad l. Iuliam prouocassent, si huius capite alterutro id nefas notatum fuisset? Vnde in eleganti epigrammate AVSONII, quod exposuit ALCIATVS l. X. Parerg. C. XVI, lex scatinia et Iulia sibi opponuntur, et ICto cuidam, adulteram vxorem habenti, et praeposterae veneri dedito Papiam placuisse, Iuliam displicuisse, Scatiniam metum incussisse, dicitur. Neuter ergo lege Iulia notatus, non stuprator, non muliebris patientiae scortum. Hoc solum constat, occasione eius legem Iuliam quid cauisse l. 8. ad l. Iul. de adult. Huic non multo dissimiles aliae eius generis impuritates, dum foeminae inuicem lasciuientes, ochisbooi armatae, coibant, quo pertinet MARTIALIS Epigram. XCI. Frictrices ac tribades vocatae, quas graphice IDEM describit:

Quod nunquam maribus iunctam te, Bassa, videbam,
Quodque tibi moechum, fabula nulla dabat:
Omne sed oficium circa te semper obibat
Turba tui sexus, non adeunte viro
Esse videbaris (fateor) Lucretia nobis:
Ast tu, pro facinus! Bassa fututor eras.
Inter se geminos audes committere cunnos
Mentiturque virum prodigiosa venus,
Commenta es dignum Thebano aenigmate monstrum,
Hic vbi vir non est, vt sit adulterium.

Eandem obscoenam libidinem acri stilo depingit IVVENALIS L. III. sat. VI. v. 323. nulla legis scatiniae mentione facta, certo indicio, hanc de illa nil cauisse. Neque l. 20. C. ad l. Iul. de adult., vt CARPZOVIO visum, huc pertinet, sed de simplici stupro accipienda, quod, appellatione foedissimarum nuptiarum, depingit. De reliquis impuritatibus punitis nec vola nec vestigium, vt fatetur BEYER. h. a. Pos. III. quia Romani delicta pudicitiae non tam ex mallitia agentis, quam iniuria patientis aestimarunt. Quo posito GRASSIVS p. 904 supersedere potuisset operosa disquisitione, an l. 31. eas implicite comprehenderit?

§. V. [Ius vetus Germanicum. = Old Germanic Law.]

Quae ex veteri iure germanico hic notari merentur, iam occupaui ad CARPZ. Qu. cit. Obs. I. Famosus est TACITI locus de M. G. C. XII. de corpore infamibus coeno ac palude mersis, sub quibus procul dubio paideratheia, verbis TACITI, et grauitati poenae memoratae conuenientissima, intelligitur, per ea, quae tradit CLVVERIVS in. Germ. Antiq. L. I. C. XVIII. p. 143. et GRONOVIVS ad h. l. Accedit, quod TACITVS perpetuam morum romanorum et germanorum comparationem instituerit, frequentia vitii huius vero in Latio inualuerit; Germani contra castitatis laude inclaruerint, adeoque materiam habuerit TACITVS, pro ratione instituti, grauitatem criminis, quod hinc inde in Germaniam irrepserat, et secundum genium populi diuersissimum, execrabile erat, atro carbone notandi. Ignotum quidem id Germanis fuisse, testatur QVINCTILIANVS, sed hoc de frequentiori vsu capio, adeoque tanto graviore poena coërcendi erant, qui ex corruptela Romanorum, contra naturam peccauerant. In vtroque speculo altum de eo silentium, praeterquam quod sodomiam generis memoret Ius prov. Suev. C. CXLVIII. et poenae capitali simpliciter subiiciat. Sunt, qui ex analogia huius criminis poenam ignis repetunt, qua coërcetur concubitus cum Iudaea, Cap. CCCXLIX. Quasi Iudaei, brutis non multo dissimiliores habiti. Verum verba: if the Christian man, or the Christian woman have renounced their faith, manifeste docent, solam apostasiam, ac haeresin, cui viuicomburium proprium, rigorem speculatori extorsisse, non brutescentis coitus analogiam.

§ VI. [Vsus hodiernus. = Current practice.]

Quicquid sit, aliunde constat, flammis vltricibus sodomiam expiatam fuisse. Ipse Imperator hoc supplicium moribus tribuit, eiusque diutinam praxin testatur ZIERIZ. et corroborant exempla, quae ex variis chronicis belgicis Sec. XIII. et XIV. profert NOORDNEK. de matrim. ob crim. sodom. soluend. p. 14. Quod enim PAVLVS VOETIVS ad §. 4. I. de publ. iud. reos clam suffocatos, marique vicina mersos GROENEWEGEN ad §. 1. de publ. iud. laqueo suffocatos fuisse, refert, ad recentiora tempora pertinet. Verba Carolinae poenam continentia, tam indefinita sunt, vt ex mente Imperatoris ad alterutram speciem restringi nequeant. Sed in foro obtinuit, vt ad sodomiam generis, tanquam omnium abominabiliorem, vnice fuerit relata, ex interpretatione per aequitatem, vel si mauis, ex obseruantia Saxonica, tanquam aequiori, vt CLASEN., BEYER., KRESS. ad h. a. HAHN. ad W. tit. ad l. Iul. de adult. GRASS. collat. const. car. cum R. I. p. 907. testantur. Vnde hanc restrictionem iam CAROLO placuisse, fine cauffa ex verbis, according to custom, coniicit NOORDNEK. c. l. quum temperata consuetudo aetati recentiori debeatur, temporibus Carolinae ignota fuerit. Praxin viuicomburii docent praeiudicia apud CARPZ. c. l. Nihilosecius eam horret praesens seculum, vt testimonia recentiora protestantur. Quum enim ob fatuam caussam, vel ob consummationem intercedens dubium, ICti rigorem temperent, vix autem casus exstiturus sit, cui non alterutra excufatio adsui posset, non mirandum, poenam vel gladii infligi, vel ad summum cadauer mortuum, et antea suffocatum, rogo tradi solere. B. PARENS T. II. Cons. MCLIII. Plane si de manifesta improbitate, cui nulla excusatio proficit, constat, non video, cur a rigore recedendum fit. Nam solus desperationis metus, ad quem Tubingenses prouocant V. IV. Cons. XX. et apud GRASSVM p. 912. etsi legislatorem cohibere possit, vt factum in simili art. CXXXI; ICtis tamen ad exterminandam legem non sufficit. Ipsa bestia, quaeum reus se commiscuit, ad abolendam facti memoriam ex analogia iuris diuini simul publice flammis consumitur, aliquando, si reus gladio vltore perimitur, vel is ante sententiam fuga iudicium elusit, carnifici priuatim occidenda traditur, FROEL. III. Tit. VI. N. II. nonnunquam, si memoria nefandae veneris non adeo recens est, ad alium locum ducitur, vt olim censuit ordo noster, teste IO. GVIL. HOFFMANNO obs. pract. N. XXII. Contra in sodomia sexus, poena gladii sufficere creditur. COLER. Dec. CLXXXVII. THEOD. c. l. N. XXVI. CLASEN. et KRESS. ad h. a. ENGAV. L. I. §. CCLXV, quae etiam iure Würtenbergico claris verbis statuta, GRASS. p. 909 etsi ius palatinum in vtraque sodomia poenam ignis seruet. Concubitum cum cadauere nominatim ius Würtenbergicum ignis supplicio subiicit cit. loc. Alibi gladius vindex est, FELTMAN. C. XXXIII. ad cuius analogiam, vbi lex expreffa exulat, de reliquis speciebus supplicium sumendum. Et tamen in his de poena capitali dubitasse Witebergenses, refert GRIBNER. de intercess. in crim. bigam. §. XXXII. quod nulla lege ea fuerit statuta, quo etiam recurrit KRESS. §. II. N. II. Mirum, neutrum ad art. CIV. prouocasse, qui ipsis magis suffragatur. Verum nec ista dispositio ad species implicite in legibus expressas, et vbi eadem cum expressis ratio est, trahi potest, vt ibidem notaui. Maior dubitandi ratio circa mastuprationem, crimen onaniticum aliasque impuritatis monstra, se exerit, quibus inordinatae libidinis, non autem congressus figura cohaeret, adeoque rectius extra ordinem vindicantur, etsi alii paulo rigorosius, alii iusto benignius de illis sentiant, vt ad CARPZ. c.l. Obs. III. docui.

§. VII. [Caussae mitigantes ab aetate, ignorantia iuris, corporis delicti defectu, fauore matrimonii petitae. = Mitigating causes due to age, ignorance of the law, defective commission of the crime, intercession of the spouse.]

Saepe ab hoc rigore ex iustis causis receditur. Talis est aetas iuuenilis, cui vbique in delictis succinunt leges, art. CLXXIX. C.C.C, et in hoc crimine tanto magis succurrendum, quanto minus dubium, adolescentes magis furore, ac impetu, quam consilio in illud ruere solere, qua de caussa, prouti multum, vel parum praecipitantiae occurrit, poena vel in gladium, vel in corporalem mutatur. LVDOV. h. BERG. P. II Obs. CLVII. Idem de prouectiore aetate visum Tubingensibus apud GRASS. p. 911. quod non probo. Nam sola annorum series iudicem in mitiorem sententiam trahere nequit; imo potius argumentum est animi oppido improbi, ne senectute quidem emendati. Maior fauor pro simplicitate militat, quae stupidum, et media inter bruta educatum, huc vel illuc trahit, vt facilius ad ignorantiam legum, et, quae ab his oritur, atrocioris poenae, prouocare possit. Fac, delictum ipsum contra ius naturae esse, num ideo saeuum supplicium, de quo iam quaero, inde repetendum? et, quae ratiocinatio, expectanda ab homine agresti, brutescente, vt propter hanc durum supplicium subire debeat? Vnde non poenitet eorum, quae contra KRESSIVM disputaui ad CARPZ. c. l. Obs. VI. An idem de corporis delicti defectu dicendum? subsisto. Sunt, qui ob hanc circumstantiam omne supplicium capitale proscribunt, et hoc flagitium ideo, quod facti transeuntis est, sola extraordinaria poena expiandum esse volunt. TENZEL. de. arbitr. circ. poen. C. IV. §. XVII. quibus tamen non modo hic articulus, sed ratio iuris, quae corpus delicti praesumtiuum in huius generis delictis ad imponendam poenam capitalem, probat, refragatur. Iterum ex aliorum sententia per concubitum duobus testibus probatum, accedente rei confessione, corpus delicti in vsum poenae capitalis liquidum sit. BERG. P. II. Obs. CLVIII. LEYS. Spec. DLXXXIX. Med. VII. Si autem aliquod dubium circa perfectionem haeret, siue quod testes, qui praesentes fuerunt, non sint omni exceptione maiores, siue, quod animal vterum tempore concubitus gestauerit, poena vel in gladium, LEYS. c. 1. Med. X. BESOLD. T. II. C. CLXIII N. III. THEOD. c. l. N. XXX. vel, vt visum CARPZOVIO, N. LXII. MENCKENIO compend. iur. p. 1551. GRANZ. P. II p. 215. in fustigationem commutanda. Nimirum omnes qui ita rationes subducunt, corpus delicti, seu consummationem in seminis immissione quaerunt, argumento eorum, quae adulterio propria, non attendentes, eandem in coitu inordinato nullum effectum producere posse, et sic solidam rationem; ad eam confugiendi, hic deficere, vt dudum docuerunt. ROL. A VALLE V. I. C. VII. N. IV. HERT. Resp. DXC. ENGAV. S. I. § CCLXI. allique, ceu ad CARPZOVIVM Obs. VIII. docui. Sed praxis hanc caussam, in se ineptissimam, specie aequitatis fere legitimauit. Plane ii non ferendi, qui vtriusque confessionis de immissione seminis defectum huc trahunt, FROEL. II. p. 262. et solam sodomiam generis, vbi vtriusque congredientis confessio impossibilis est, excipiunt, contra quos calamum strinxit WERNH. de cerebr. conc. corp. del. §. XXX. De effectu intercessionis ab innocente factae non opus est chartam consumere, siquidem nefanda venus etiam in solutis capitalis, solus fauor matrimonii vero tantae non est efficaciae, vt vtilitati publicae, cui debetur mortis supplicium, sit impedimento. Et tamen hunc mouisse GRIBNERVM de interc. in crim. bigam. §. XXXII. oportet, qui poenam capitalem ob intercessionem temperat, siue maritus aliam mulierem ad inhumanas et foedas libidines adhibuit, siue inuita et reluctante propria vxore turpiter est abusus.

§. VIII. [Quoties poena exasperanda? = How many times is the punishment to be increased?]

Saepe tamen legis dispositio non satis rigorosa videtur, quem in finem quaestio emergit, vtrum, exasperationis loco, augmentum addere liceat, puta, si de frequentiore iteratione satis constat. Si ex doctrina CARPZOVII respondendum, iteratio nil omnino in poena mutare potest, tum, quod poena ignis per se satis dura sit, tum, quod silentium huius art. id suadere videatur, tum, quod hoc delictum non sit momentaneum vel transiens, sed successiuum. Potissima ratio dubitandi a defectu legis expressae pendet, quae tamen corruit, si perpendimus, nihil inter species ad augendam poenam expresse determinatas, et eas, de quibus hic loquor, discrimen superesse, vtrisque qualitatem atrocioris flagitii cohaerere, quae sola sufficit, vt exasperatio in veneficio, et parricidio ob repetitionem art. CXXX. et CXXXI, probata, huc trahatur. Errant, qui hos articulos ius singulare, quod extensionem non admittit, continere docent. Traditur ibi potius mera eius, quod atrocioribus commune est, applicatio. Plus dico. Sit ius singulare. Nonne PAVLVS l. 16. de LL. tradit, ius singulare propter vtilitatem publicam introduci? Vbi ergo in simili casu ista vtilitas occurrit, idem merito seruandum est. Aliter si iudicaretur, vereor, vt plura vtilissima praecepta in vno alteroue articulo proposita, vtilitatem sint amissura, si interpretatione extensiua vti non liceret. Nam parum accurata est Carolina, sola interpretatione supplenda. Reliquae rationes inanibus fabulis sunt similiores, quibus varia opposui ad CARPZOVIVM Qu. cit. Obs. VII.